Είναι η «βασίλισσα» της Πρωτοχρονιάς και, ό,τι μορφή κι αν έχει, αλμυρή ή γλυκιά, δεν λείπει από κανένα σπίτι κατά την υποδοχή του νέου έτους. Ο λόγος για τη βασιλόπιτα, που κόβεται σε κάθε σπίτι, με την ευχή και την ελπίδα ο νέος χρόνος να φέρει τύχη και υγεία σε αφθονία, όπως άφθονα είναι και τα υλικά για την παρασκευή της.
Από τόπο σε τόπο η μορφή και το μέγεθός της διαφέρουν, όμως κοινή παντού είναι η «μάχη» για το φλουρί, ένα νόμισμα που «κρύβεται» μέσα στην βασιλόπιτα και θεωρείται ένδειξη τύχης για όποιον το βρει στο κομμάτι του.
Πώς ξεκίνησε το έθιμο της βασιλόπιτας
Οι ρίζες του εθίμου βρίσκονται στα ρωμαϊκά «Σατουρνάλια», συνέχεια των ελληνικών Κρονίων, μια γιορτή, στη διάρκεια της οποίας προσφέρονταν ως δώρα καρποί και πίτες, μέσα σε χρυσά φύλλα. Κατ’ άλλους, το έθιμο της βασιλόπιτας σχετίζεται και με τον εορταστικό άρτο που προσφέρονταν στους Θεούς της ελληνικής αρχαιότητας, στα «Θαλήσια» και τα «Θαργήλια».
Κατά τη χριστιανική παράδοση πάντως, το έθιμο της βασιλόπιτας ξεκίνησε από τον Μέγα Βασίλειο, στην Καισάρεια, όταν σε μια προσπάθεια να σωθεί η φτωχή αυτή πόλη όταν βρέθηκε αντιμέτωπη με μια απειλή, συγκέντρωσε από τους κατοίκους ό,τι τιμαλφή είχαν, προκειμένου να μην πέσουν στα χέρια του εχθρού.
Τελικά η πόλη σώθηκε και ο Μέγας Βασίλειος θέλησε να επιστρέψει τα τιμαλφή στους δικαιούχους, όμως μη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει τι, σκέφτηκε να ζυμώσει ψωμιά γλυκά, κάτι σαν την σημερινή βασιλόπιτα-τσουρέκι. Μέσα σε αυτά έβαλε κι από ένα από τα πολύτιμα αντικείμενα που είχε συγκεντρώσει και στη συνέχεια μοίρασε τους μικρούς αυτούς άρτους, που «έκρυβαν» μέσα τους κι από έναν μικρό «θησαυρό», στους κατοίκους της πόλης.
Από τότε, σύμφωνα με την παράδοση, κάνουμε στη γιορτή του Αγίου Βασιλείου πίτες με νομίσματα μέσα.
Το τελετουργικό της κοπής της βασιλόπιτας
Κάθε χρόνο, λίγο πριν την έλευση του νέου έτους, οι νοικοκυρές ετοιμάζουν την παραδοσιακή βασιλόπιτα. Αν και τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει η γλυκιά εκδοχή της, είτε έχει τη μορφή κέικ, είτε τσουρεκιού, σε κάποια μέρη της Ελλάδας, κυρίως σε Ήπειρο, Θεσσαλία και Μακεδονία, το βράδυ της Πρωτοχρονιάς κόβουν αλμυρή βασιλόπιτα, δηλαδή πίτα με κοτόπουλο, χοιρινό, ή με κιμά και βάζουν και το φλουρί τους μέσα σε αυτήν.
Η πίτα ζυμώνεται κυρίως με αλεύρι, αυγά, ζάχαρη και γάλα, και συνηθίζεται στην επιφάνειά της να αναγράφεται ο αριθμός του νέου έτους, συχνότερα με αποφλοιωμένα αμύγδαλα. Μέσα στο ζυμάρι τοποθετείται ένα νόμισμα, το φλουρί, που όποιος το βρει κατά το μοίρασμα της βασιλόπιτας θεωρείται ότι θα είναι ο τυχερός της χρονιάς.
Το φλουρί, σε κάποια μέρη εκτός από νόμισμα, μπορεί να είναι ένα φασόλι ή κάποιος άλλος καρπός που καλλιεργείται εκεί, συμβολίζοντας την αφθονία και την καλή σοδειά για την νέα χρονιά.
Το βράδυ της αλλαγής του χρόνου ή ανήμερα την Πρωτοχρονιά η βασιλόπιτα κόβεται και μοιράζεται με εθιμικό τελετουργικό, με τον νοικοκύρη του σπιτιού να έχει το γενικό πρόσταγμα. Αφού σταυρώσει την πίτα, την κόβει σε τόσα κομμάτια όσα είναι και τα μέλη της οικογένειας και οι τυχόν φιλοξενούμενοι και στη συνέχεια τη μοιράζει. Όμως, κομμάτι από την πίτα κόβεται και για τον Χριστό, την Παναγία, τον Άγιο Βασίλειο, το σπίτι και τους ξενιτεμένους της οικογένειας.
Πηγή: cnn.gr