«Θέλω καταρχήν να συγχαρώ το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής για τη διοργάνωση αυτής της διημερίδας, ιδιαίτερα σε αυτή την κρίσιμη φάση που περνάμε σήμερα. Πιστεύω ότι η συζήτηση για τέτοια θέματα μας βοηθά όλους ανεξαρτήτως τελικά αν συμμετέχουν ή όχι κάποιοι στην Επιτροπή Αναθεώρησης του Συντάγματος ή αν ερμηνεύουν με πολιτικές σκοπιμότητες τα όποια ζητήματα μπορεί να υπάρχουν σήμερα, σχετικά με τη συζήτηση του Συντάγματος.
Εγώ λοιπόν θεωρώ πως η συζήτηση για το Σύνταγμα πρέπει να γίνεται αν είναι δυνατόν σε τακτά χρονικά διαστήματα γιατί μας βοηθάει. Και είναι καλύτερα να συζητάμε για το Σύνταγμα, είναι πιο υγιές, πιο ποιοτικό, παρά να συζητάμε οτιδήποτε άλλο. Θέλω να τονίσω ότι το Σύνταγμα απαιτεί να υπάρχει μια συνεννόηση των πολιτικών δυνάμεων, κυρίως μάλιστα των μεγάλων πολιτικών δυνάμεων, ας μου επιτραπεί ο όρος των κομμάτων εξουσίας ή των κομμάτων που οι πολίτες θεωρούν ότι βρίσκονται κοντά στην εξουσία. Και γι’ αυτό ακριβώς για σοβαρά ζητήματα το Σύνταγμα του ’75 προβλέπει πάρα πολύ αυξημένες πλειοψηφίες, ώστε να μπορούμε να συνεννοούμαστε και όχι να «εκβιαζόμαστε».
Παρ’ όλα αυτά πρέπει να σας πω ότι όλα τα κόμματα σε περιόδους που θεωρούσαν ότι μπορούσαν να «εκβιάσουν», κατά κάποιο τρόπο, μη δίνοντας τη συναίνεση, όλοι αμάρτησαν και η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ και τώρα ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α με κύριο χαρακτηριστικό, ότι δεν ψηφίζουμε για Πρόεδρο της Δημοκρατίας ή δεν δίνουμε τη συναίνεση μας ή τη συνεννόηση μας προκειμένου να πετύχουμε εκλογές για να αλλάξει η πολιτική, η οποία εφαρμόζει η κάθε κυβέρνηση, την κάθε φορά που το κάθε κόμμα αρνείτο. Και γι’ αυτό ακριβώς εγώ θεωρώ ότι αυτές οι διαδικασίες, είναι διαδικασίες των βουλευτών και όχι διαδικασίες των κομμάτων και είναι κάτι το οποίο ισχυριζόμουν από παλιά. Βεβαίως τα κόμματα είναι ένας πολιτικός θεσμός πάνω στον οποίο στηρίζεται η Δημοκρατία.
Δυστυχώς τα κόμματα, μέχρι και πάρα πολύ καιρό αλλά ακόμα και τώρα σε ορισμένες φάσεις ήταν αρχηγικά, ενός ανδρός αρχή. Γεγονός το οποίο προσδιόριζε προς ποια κατεύθυνση θα κινηθούν αυτά. Και πρέπει να πω ότι στην διάρκεια των 40 ετών υπήρξαν βήματα σε όλα τα κόμματα προς ένα μεγαλύτερο εκδημοκρατισμό αυτών των κυττάρων της Δημοκρατίας, γιατί εγώ πιστεύω στα κόμματα, δεν θεωρώ ότι έχουν απαξιωθεί, ούτε πρέπει να τα απαξιώνουμε, ούτε είναι κακό να προσφέρει κάποιος στα κοινά μέσω ενός κόμματος που εκφράζει με το πρόγραμμά του και την ιδεολογία του, τα προσωπικά μας πιστεύω και σου δίνει τον αξιακό του κώδικα.
Δυστυχώς, βεβαίως τα τελευταία χρόνια, τα κόμματα δυσφημίστηκαν πάρα πολύ. Οι διαδικασίες αλλά και η αίσθηση των πολιτών ήταν τέτοια που αισθανόντουσαν ότι τους φταίνε όλα τα κόμματα, όλο το πολιτικό σύστημα, γι’ αυτό και το 2012 υπήρχε μια διάθεση τιμωριτικής ψήφου προς όλο το πολιτικό σύστημα και κυρίως θα έλεγα ότι στράφηκαν προς φωνές, υποψηφίους, υποψηφιότητες, ακραίους, λαϊκιστές γιατί ήθελαν να τιμωρήσουν συνολικά το πολιτικό σύστημα. Βεβαίως προέκυψε απ’ αυτή την τιμωριτική ψήφο η Βουλή του 2012. Η οποία τελικά στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. Κατάφερε να συνεννοηθούν για πρώτη φορά κόμματα και να έχουμε συγκυβέρνηση, κατάφερε να έχει ένα κοινό προγραμματισμό ο οποίος ήταν να δώσουμε λύση στα προβλήματα μένοντας στην Ευρώπη, μένοντας στην Ευρωζώνη και προσπαθώντας να επαναδιαπραγματευτούμε όσα απ’ αυτά πιστεύαμε ότι δεν μπορούσαν να υλοποιηθούν και κράτησε για αρκετό χρονικό διάστημα παρ’ ότι πίστευαν οι περισσότεροι ότι δεν θα μπορούσε να ολοκληρώσει το βίο της. Και φτάσαμε στο σημερινό σημείο στο οποίο πλέον ξεκίνησε και η συζήτηση για την Αναθεώρηση του Συντάγματος.
Ως Πρόεδρος της Βουλής και θεσμικά, θέλω να ολοκληρωθεί σ’ αυτή τη Βουλή αυτή η συζήτηση, ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε στην επόμενη Βουλή. Δεν θέλω αυτή την ώρα να το συνδέσω και λόγω των εξελίξεων με την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας και την πιθανή διάλυση, αν δεν εκλεγεί Πρόεδρος από αυτή τη Βουλή, που εγώ πιστεύω ότι οι βουλευτές θα αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και με ευθύνη θα προσέλθουν στην ψηφοφορία. Αλλά θέλω να τονίσω ότι είναι μια ευκαιρία να ξανασυζητήσουμε πάλι, να ξαναπροβληματιστούμε και να δούμε πως μπορούμε να συμφωνήσουμε ώστε να προχωρήσουμε σε μια πολύ καλή αλλαγή του Συνταγματικού πλαισίου τόσο ως προς την οικονομία, που το Συνέδριο, η διημερίδα αυτή πραγματεύεται, όσο και γενικότερα όμως προς τα ατομικά δικαιώματα, τη λειτουργία της Βουλής, τη δικαστική εξουσία και όλα εκείνα τα οποία το Σύνταγμα έχει ως κεφάλαια. Γι’ αυτό ακριβώς πιστεύω ότι αυτή η συζήτηση πρέπει να γίνεται συχνά.
Και εδώ, επιτρέψτε μου να σας πω ότι εγώ έζησα ως βουλευτής όλες τις αναθεωρήσεις, και μάλιστα ως μέλος και της Επιτροπής, πλην το ’85. Και ασχολήθηκα αρκετά με το θέμα του Συντάγματος. Θέλω να σας πω ότι δειλά – δειλά το 2002, στην πρώτη αναθεώρηση μετά το ’85, τότε, κάποιοι συνάδελφοι βουλευτές προτείναμε την απεμπλοκή των εθνικών εκλογών από την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας. Αν αυτό είχε εισακουστεί, που τώρα όλοι το θεωρούν ότι είναι σωστό και εύλογο, θα ήταν διαφορετική η πορεία της χώρας. Και θα σας πω κιόλας ότι είχαμε προτείνει πάλι, λιγότεροι βουλευτές αλλά απ’ όλα τα κόμματα, στο να συμπέσει η πενταετία της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας με τις ευρωεκλογές και τις αυτοδιοικητικές εκλογές γιατί έτυχε κάποιες εποχές να έχουμε κάθε χρόνο εκλογές. Κάθε χρόνο να δοκιμάζεται η κυβερνητική πολιτική και κάθε χρόνο βεβαίως εκ του ασφαλούς ο πολίτης να εκφράζεται κατά της κυβερνητικής πολιτικής. Όποια κυβέρνηση κι αν βρισκόταν εκείνη την ώρα και όποιο κόμμα και αν ήταν στην αντιπολίτευση το εκμεταλλευόταν πολιτικά με αποτέλεσμα να δημιουργείται αστάθεια. Πρέπει να σας πω ότι μέχρι να μπούμε στην ΟΝΕ που υπήρχε το εθνικό νόμισμα η πολιτική αστάθεια δεν επηρέαζε τόσο την οικονομία. Την επηρέαζε μεν αλλά όχι τόσο όσο σήμερα που είμαστε με κοινό νόμισμα και που ταυτόχρονα έχει παγκοσμιοποιηθεί η οικονομία. Και γι’ αυτό θεωρώ ότι για να μπορέσει η οικονομία να προχωρήσει απαιτείται να υπάρχει πολιτική σταθερότητα, απαιτείται να υπάρχει πολιτικός συνομιλητής με τους Ευρωπαίους, με τους δανειστές, με τον οποιοδήποτε, ο οποίος θα μπορεί με βάση το πλαίσιο το οποίο υπάρχει να συνεννοείται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο με όλους αυτούς που απαιτείται.
Και εδώ θα σας προσθέσω και κάτι που μπορεί σε κάποιους να φανεί παράξενο. Εγώ πιστεύω ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι δανειστές κουβεντιάζουν και θα κουβεντιάζουν οποιαδήποτε κυβέρνηση σε κάθε χώρα. Δεν θεωρώ ότι δεν θα κουβεντιάζουν. Γιατί και εμείς το ίδιο κάνουμε. Εμείς συναλλασόμεθα και συζητάμε με μια άλλη χώρα ανεξαρτήτως του ποια κυβέρνηση ή ποιο Πρόεδρο Δημοκρατίας ή ποιο πρωθυπουργό έχει. Άρα αυτά που ακούτε, ότι αν αλλάξει η κυβέρνηση πως θα συζητάνε δεν έχουν τόση σημασία. Σημασία έχει αν η αλλαγή αυτή θα φέρει αλλαγή πολιτικής σε βασικούς τομείς στους οποίους έχει συμφωνήσει η χώρα με την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο της ευρωζώνης μέσα στο οποίο πρέπει να κινείται. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα που δημιουργεί σήμερα την αστάθεια στην οικονομία. Και τελικά για να μπορέσει η οικονομία να λειτουργήσει απαιτείται πολιτική σταθερότητα, απαιτείται εφαρμογή των κανόνων ώστε και οι έξω και οι μέσα να ξέρουμε με ποιους κανόνες και πως κινούμαστε. Για να μπορέσουμε πράγματι πολύ περισσότερο στην κρίση να την ξεπεράσουμε. Και επιτρέψτε μου να σας πω πως είμαι από εκείνους που πιστεύουν ότι το Σύνταγμα πρέπει να είναι πολύ λιτό, να περιέχει πολύ λίγες διατάξεις συγκεκριμένες των βασικών κανόνων, ώστε να μπορούμε πράγματι να έχουμε μια ευελιξία, τώρα που τα πάντα αλλάζουν, να προσαρμοζόμαστε στα νέα δεδομένα. Το ελληνικό Σύνταγμα όμως δεν είναι μικρό, δεν είναι ευέλικτο, έχουμε βάλει καθετί, που θα μπορούσε να ρυθμιστεί και με απλό νόμο, μέσα στο Σύνταγμα. Εφόσον γίνεται αυτό προτείνω και πρέπει να σας πω με πολύ ένταση να μπορούμε τουλάχιστον ως προς αυτά, επειδή όλα αλλάζουν στο περιβάλλον που ζούμε, να αναθεωρούμε τις μη θεμελιώδεις διατάξεις εφόσον η Βουλή που θεωρείται κυρίαρχο όργανο κοινοβουλευτικό κρίνει με πολύ μεγάλη και αυστηρή πλειοψηφία ότι πρέπει αυτά να αλλάξουν.
Άλλωστε τα ζήσαμε και πρέπει να σας πω ότι και αυτή την άποψη την καταθέτω σθεναρά από το 2002. Θεωρώ δηλαδή, ότι, επειδή όλα αλλάζουν γύρω μας με τρομερή ταχύτητα, δεν μπορεί λοιπόν η μία Βουλή περιστασιακής πλειοψηφίας, είτε με συγκυρίες, που έχουν επιβληθεί από εντάσεις είτε από την Ευρώπη, είτε από τους πολίτες να δεσμεύει για δέκα χρόνια, μίνιμουμ οκτώ, την χώρα , την ώρα που όλα αλλάζουν. Το ζήσαμε αυτό και μπορώ να σας φέρω αρκετά παραδείγματα, όπως ο νόμος περί ευθύνης υπουργών, για τον οποίο όλοι συμφωνήσαμε κάποια στιγμή, μετά τη ψήφιση του Συντάγματος και αφού πέρασαν 1 – 2 χρόνια και είδαμε ότι δεν λειτουργεί όπως θα θέλαμε, συμφωνούμε σχεδόν όλα τα κόμματα, οι πολίτες μας λένε αλλάξτε τον νόμο περί ευθύνης υπουργών, εμείς τους λέμε ναι συμφωνούμε κι εμείς, αλλά περιμένετε μέχρι το 2015. Και γι’ αυτό βεβαίως ολόκληρο το πολιτικό σύστημα ευτελίζεται στα μάτια των πολιτών, γιατί αισθάνεται ότι τους κοροϊδεύουμε, διότι αφού η Βουλή είναι κυρίαρχο όργανο, αφού όλα τα κόμματα τους λένε ναι έχεις δίκιο θα το αλλάξουμε, γιατί πρέπει να περιμένουμε μέχρι το 2015; Επειδή κάποιος «σοφός» τότε εκείνη την εποχή, που πιθανόν να ήταν σωστό, να μας έχει απαγορεύσει να μπορεί η Βουλή ως κυρίαρχο όργανο με συντριπτική πλειοψηφία, όχι παρασυρόμενη από ακραίες ή λαϊκίστικες απόψεις, να μπορεί να προχωρήσει σε αλλαγή μη θεμελιωδών διατάξεων, αφού εντέλει το ελληνικό σύνταγμα έχει τέτοιες διατάξεις μέσα. Αν δεν είχε ορθώς να μην μπορεί να αναθεωρηθεί με άλλο τρόπο.
Δεύτερο παράδειγμα, το άρθρο 16, στην Αναθεώρηση του 2008 το ΠΑΣΟΚ συμφώνησε στην αλλαγή του άρθρου για τα μη κρατικά πανεπιστήμια και για λόγους συγκυριακούς εκείνης της εποχής και επειδή πηγαίναμε για εκλογές το 2009, άλλαξε άποψη. Σεβαστό, όμως μέχρι τώρα δεσμεύσαμε τη χώρα , την δεσμεύουμε ακόμα, ενώ συμφωνούσαμε όλοι ότι μπορούσαμε να βρούμε τον τρόπο να έχουμε τα μη κρατικά πανεπιστήμια. Και ενώ συμφωνούσαμε όλα τα κόμματα, μας το έλεγαν οι πολίτες και βλέπαμε τα παιδιά να φεύγουν για σπουδές στο εξωτερικό και όχι στην Αγγλία, την Αμερική ή τη Γαλλία, αλλά στα Σκόπια ή την Πολωνία και δεξιά και αριστερά κι ενώ μας το έλεγαν οι γονείς και τα παιδιά κι ενώ τους λέγαμε, ότι ναι συμφωνούμε και τους έλεγε και το ΠΑΣΟΚ, συμφωνώ και τους έλεγε και η Αριστερά θα βρούμε τον τρόπο συμφωνούμε τους λέγαμε περιμένετε μέχρι το 2015-16 και βλέπουμε. Γιατί; Δεν είναι κυρίαρχο σώμα η Βουλή δεν μπορεί με τα 4/5, με τα 3/5, με συντριπτική πλειοψηφία να αναθεωρεί διατάξεις οι οποίες δεν είναι θεμελιώδεις διατάξεις. Τουλάχιστον άπαξ της θητείας της Βουλής. Γιατί πρέπει προσέξτε, στα 5 χρόνια αρχίζει η αναθεώρηση, άρα θέλει μια Βουλή και άλλη μία, στη δεύτερη Βουλή συζητάμε τι θα αναθεωρήσουμε και στη τρίτη Βουλή προχωράμε στην Αναθεώρηση. Δηλαδή μίνιμουμ 10 – 11 χρόνια αν η κάθε θητεία της Βουλής διαρκέσει 3,5 με 4 χρόνια. Και ποιος είναι εκείνος ο οποίος περιστασιακά με μια πλειοψηφία θα μπορεί τελικά να δεσμεύει τη χώρα κάτω από΄ αυτές τις κρίσιμες καταστάσεις για δέκα χρόνια; Μια περιστασιακή πλειοψηφία της επόμενης Βουλής, που μπορεί να είναι πάλι προϊόν αγανάκτησης, προϊόν τιμωρίας του πολιτικού συστήματος, θα μπορεί να δεσμεύσει τη χώρα μέχρι το 2023; Και δεν θα έχουμε τη δυνατότητα εφόσον έχουμε διατάξεις οι οποίες δεν είναι θεμελιώδεις και συμφωνούμε και είναι κυρίαρχο όργανο η Βουλή στην Κοινοβουλευτική Δημοκρατία να μην μπορούμε να τις αλλάξουμε;
Και εν πάση περιπτώσει είναι πολύ σοβαρή υπόθεση το Σύνταγμα για να το αφήσουμε μόνο στους συνταγματολόγους, οι οποίοι το διαχειρίζονται μέχρι σήμερα. Και είναι καλοί, θέλουμε την άποψη τους, θέλουμε να την ακούμε, αλλά θέλουμε και να επιχειρηματολογήσουν γιατί δεν μπορεί να αλλάξει το 110.
Κι εγώ ειλικρινά σας το λέω ότι σ΄ αυτή την συνταγματική αναθεώρηση θεωρώ κυρίαρχο θέμα το πώς θα αναθεωρείται το Σύνταγμα. Δεν μπορεί μια περιστασιακή πλειοψηφία της κάθε Βουλής να μας δεσμεύει. Δεν μπορεί, δεν γίνεται.
Δεν μπορεί να προχωρήσουμε σε μεταρρυθμίσεις, δεν μπορεί να προχωρήσουμε σε αλλαγές πολιτικής, ανεξαρτήτως ποιος είναι στην κυβέρνηση. Ανεξαρτήτως αν αύριο το πρωί είναι μια άλλη κυβέρνηση με μια άλλη πολιτική θα την έχουμε δεσμεύσει σε σοβαρά ζητήματα όπως είναι το θέμα της Παιδείας, της ευθύνης του πολιτικού συστήματος και των άλλων ζητημάτων λειτουργίας της Δικαιοσύνης. Δεν μπορεί αυτό να συνεχιστεί.
Και γι’ αυτό εγώ επιμένω και να ξέρετε ότι, αν είχαμε δυνατότητα αναθεώρησης διατάξεων με άλλο τρόπο πιθανόν η ιστορία και η μοίρα της χώρας να πήγαινε διαφορετικά και πιθανόν και οι μεταρρυθμίσεις που συζητάμε σήμερα να μπορούσαν να είχαν γίνει χωρίς να απαιτείται αναθεώρηση ολόκληρου του Συντάγματος.
Εγώ λοιπόν θέλω να σας καταθέσω αυτές τις απόψεις για «τροφή» για προβληματισμό. Δεν δογματίζω να πω ότι είναι το απόλυτο σωστό, αλλά δεν ακούω τα σοβαρά επιχειρήματα της αντίθετης άποψης. Απλώς ακούω ότι ξέρετε το 110 μην το ακουμπάμε δεν μπορεί να αναθεωρηθεί, άρα τότε να πάμε σε συντακτική Βουλή.
Εάν πράγματι έχουμε δίκιο όσοι μας λένε ότι το 110 δεν μπορεί να αναθεωρηθεί, που κατά τη γνώμη μου μόνο το 100 παράγραφος ένα, δεν μπορεί να αναθεωρηθεί τότε απαιτείται Συντακτική Βουλή.
Δεν είναι νοητό για κανένα μας, πολύ περισσότερο για τη νέα γενιά, κάποιος που έφτιαξε το Σύνταγμα του 1975 να μας δεσμεύει επ’ αόριστο. Αυτό εντωμεταξύ είναι μια ελληνική εφεύρεση, δεν υπάρχει στα άλλα συντάγματα με τέτοιο τρόπο. Τα περισσότερα δε Συντάγματα είναι πολύ λιτά, πολύ ευέλικτα και δεν περιέχουν τέτοιες διατάξεις που εμείς έχουμε θέσει στο Σύνταγμα.
Εγώ λοιπόν θέλω να σας συγχαρώ γι’ αυτήν την πρωτοβουλία, θέλω να σας πω ότι γίνονται πάρα πολλές συζητήσεις τώρα για το Σύνταγμα και πρέπει να το κρατήσουμε σε μια ποιότητα και σε ένα επίπεδο αυτόν τον διάλογο, γιατί ακούγονται πάρα πολλά τα οποία είναι εκτός πραγματικότητας.
Θεωρώ ότι μπορούμε και πρέπει να συζητήσουμε και να προβληματιστούμε όλα τα κόμματα, κατ’ αρχήν όλοι συμφωνούμε ότι χρειάζεται αναθεώρηση, δεν ακούω και κανένα να λέει ότι δεν χρειάζεται, διαφωνούμε ή πρέπει να βρούμε το προς ποια κατεύθυνση, ποια άρθρα πρέπει να αναθεωρηθούν. Αλλά θεωρώ ότι όλοι συμφωνούμε ότι η αναθεώρηση χρειάζεται.
Και πιστεύω ότι μπορούμε και πρέπει να το συζητήσουμε και να καταλήξουμε, να καταλήξουμε σε μια αναθεώρηση που θα μπορέσει να υλοποιηθεί και θα προσφέρει στη χώρα μια ευελιξία με βάση την οποία θα μπορεί να κινηθεί τα επόμενα χρόνια. Συγχαίρω λοιπόν το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους, συγχαίρω και τους ομιλητές για το συνέδριο αυτό. Έμαθα ότι και χτες ήταν μια πάρα πολύ καλή συνεδρία. Έχετε δώσει μεγάλη τροφή για προβληματισμό και σας εύχομαι καλή επιτυχία».
http://www.hellenicparliament.gr/Enimerosi/Grafeio-Typou/Deltia-Typou/?press=6b2cd2e2-533d-4457-beaf-a40300f89620