Στις 25 του Απρίλη, γιορτάζεται η επέτειος της απόβασης και της μάχης που ακολούθησε, στην Καλλίπολη, το 1915. Αρχικά ονομαζόταν Μέρα της Μνημοσύνης αλλά επικράτησε η γενική ονομασία ANZAC, που αφορά τα στρατιωτικά σώματα της Αυστραλίας και της Ν. Ζηλανδίας...
Φέτος, με την συμπλήρωση των εκατό χρόνων της "Anzac Day", 25η Απριλίου 2015, είναι μια θαυμάσια ευκαιρία να αποτιμηθεί η ιστορική και γεωπολιτική σημασία της Λήμνου, τόσο σε σχέση με τους ισχυρούς δεσμούς της με την δύναμη των Αυστραλονεοζηλανδών (ANZAC, ονομασία που διατηρούν μέχρι και σήμερα) όσο και σαν τοποθεσία στην οποία άφησε ανεξίτηλο ιστορικό αποτύπωμα ο Παγκόσμιος Πόλεμος.
Το κοιμητήριο των εκατοντάδων Αυστραλονεοζηλανδών στρατιωτών ANZAC, που έχασαν τη ζωή τους τότε, ήταν το πρώην στρατόπεδο εκπαίδευσης για την πρακτική εκφορτώσεων και η βάση για το 3ο Γενικό Νοσοκομείο της Αυστραλίας (το κύριο κέντρο για τους τραυματίες). Η Λήμνος θα γίνει ένας διαχρονικός χώρος όπου η ανθεκτικότητα, η πάλη, και ακόμη και η αγάπη, θα ξετυλίξουν σε μια τόσο ταραγμένη περίοδο στης παγκόσμιας ιστορίας.
Οι Αυστραλονεοζηλανδοί στρατιώτες ANZAC και η εκστρατεία της Καλλίπολης
Πάνω από 50 χιλιάδες στρατιώτες της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας πολέμησαν κατά τη διάρκεια της εκστρατείας της Καλλίπολης (1915), μια συμμαχική εκστρατεία με στόχο να κατακτήσει την χερσόνησο της Καλλίπολης για να μπορέσουν οι συμμαχικές ναυτικές δυνάμεις να έχουν πρόσβαση στα Δαρδανέλια. Κεντρικός στόχος τους ήταν να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη, την πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που ήταν σύμμαχος της Γερμανίας.
Η εκστρατεία στην Καλλίπολη κράτησε οκτώ μήνες στην διάρκεια των οποίων τα στρατεύματα των ANZAC αντιμετώπισαν την αντίσταση των Οθωμανών. Οι συμμαχικές δυνάμεις απομακρύνθηκαν στο τέλος του 1915. Και οι δύο πλευρές υπέστησαν απώλειες και σκληρές κακουχίες, με πάνω από οκτώ χιλιάδες Αυστραλούς στρατιώτες να χάνουν τη ζωή τους και άλλους δέκα εννέα χιλιάδες τραυματίες.
Η Λήμνος στο Μεγάλο Πόλεμο
Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, απέναντι από τις ακτές της Καλλίπολης, η Λήμνος θα χρησίμευσε ως σημείο για την αποβίβαση, την ανάπαυση, τον ανεφοδιασμό και την ιατρική περίθαλψη των χιλιάδων στρατιωτών της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας, με τις εκατοντάδες των Αυστραλών νοσοκόμων που ήρθαν να παρέχουν φροντίδα στα στρατεύματα.
Η απόσταση περίπου 80 χιλιομέτρων από τις ακτές της Καλλίπολης, έκανε την Λήμνο προνομιακή για προσγείωση, ανεφοδιασμό και ανάπαυση: όλοι οι Αυστραλοί στρατιώτες πέρασαν από τη Λήμνο, για ασκηθούν σε εκφορτώσεις και να αναπαυθούν ή να λάβουν θεραπεία στον ιατρικό καταυλισμό που είχε στηθεί στο νησί. Το λιμάνι του Λήμνου ήταν ένα σημείο αφετηρίας για όλες τις ναυτικές και υποβρύχιες αποστολές στην Καλλίπολη.
Μόνο τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1915, το αυστραλιανό ιατρικό στρατόπεδο που ιδρύθηκε στη Λήμνο φιλοξένησε σχεδόν 100.000 τραυματίες στρατιώτες. Πάνω από διακόσιες Αυστραλές νοσοκόμες άσκησαν τα καθήκοντά τους στο νησί. Μία από αυτές, η Clarice Daley, παντρεύτηκε τον λοχία Ernest Lawrence στα δυτικά του στρατοπέδου του Μούδρου, τον Οκτώβριο του 1915. Το γεγονός του γάμου τους έστειλε μια αχτίδα φωτός στις χιλιάδες των στρατιωτών που είχαν χάσει τους συναδέλφους ή είχαν τραυματιστεί οι ίδιοι στον πόλεμο.
Ως αποτέλεσμα του ρόλου της στην εκστρατεία της Καλλίπολης, η Λήμνος έλαβε εύσημα των επιφανών προσώπων της Αυστραλίας, όπως ο Albert Jacka και Στρατηγοί Birdwood και Monash. Τα δύο μεγάλα νεκροταφεία της Κοινοπολιτείας βρίσκονται στη Λήμνο, στις περιοχές του Μούδρου και Πορτιανού αντίστοιχα.
Η σύνδεση του νησιού με το Σώμα ANZAC έχει σαν αποτέλεσμα να διατηρείται μέχρι σήμερα μια ισχυρή σχέση με την Αυστραλία.
ANZAC Day: 100 χρόνια από την εκστρατεία της Καλλίπολης
Για τους Αυστραλούς σε όλη την υδρόγειο, η 25η Απριλίου είναι ημέρα μνήμης εκείνων που θυσίασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του Α Παγκοσμίου Πολέμου. Για να σηματοδοτήσει την κοινή κληρονομιά του Παγκοσμίου Πολέμου με τη Λήμνο, Η Αυστραλιανή "Αναμνηστική Επιτροπή Λήμνου Καλλίπολης" και το RSL έχουν αναθέσει τη δημιουργία ενός χάλκινου αγάλματος μιας νοσοκόμας και ενός στρατιώτη στη Λήμνο, το οποίο πρόκειται να ανεγερθεί στο Albert Pak στην συνοικία της Μελβούρνης, στις 8 Αυγούστου του τρέχοντος έτους.
Πολλές πρωτοβουλίες έχουν αναληφθεί τόσο στην Αυστραλία όσο και στη Λήμνο, προκειμένου να διατηρηθεί αυτό το αναπόσπαστο μέρος της Ιστορίας της Αυστραλίας και της Ελλάδος και χιλιάδες επισκέπτες της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας αναμένεται να έρθουν στο νησί, ως αποτέλεσμα της φετινής συμπλήρωσης εκατό χρόνων της ANZAC Day.
Επίσημοι εορτασμοί μνήμης εκατονταετηρίδας της Απόβασης της Καλλίπολης ( 1915) και του Anzac Day
Άφιξη του Κου Αρχηγού του Πολεμικού Ναυτικού της Αυστραλίας Vice Admiral Tim W. Barrett, AO, CSC, RAN 17-19 Απριλίου 2015
Άφιξη Πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού της Αυστραλίας 18-20 Απριλίου 2015
Άφιξη επισήμων του Πρωτοκόλλου 17-18 Απριλίου 2015.
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 17 Απριλίου 2015 Εκδηλώσεις στο Πορτιανού
Συμμαχικό Κοιμητήριο Πορτιανού
17:45 Πέρας Προσέλευσης Επισήμων
18:00 Επιμνημόσυνη Δέηση
18:15 Χαιρετισμός - Ομιλία από τον Πρέσβη του Καναδά Mr Robert W. Peck
18:25 Αποκαλυπτήρια Αναμνηστικής Πλάκας «Των Αδερφών Νοσοκόμων από τον Καναδά», από τον Πρέσβη του Καναδά
18:35 Κατάθεση Στεφάνων
Πολιτιστικό Κέντρο Πορτιανού
Έκθεση φωτογραφικού υλικού από το αρχείο του Mr. Jim Claven, Αυστραλού Ιστορικού ειδικευμένου στο Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο
19:00 Ομιλία από τον κ. Τσοτρούδη Αριστείδη, Ερευνητή - Συγγραφέα για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με θέμα: «ΛΗΜΝΟΣ & ANZAC Ο Ρόλος της Λήμνου στην Εκστρατεία της Καλλίπολης»
19:15 Προβολή ντοκιμαντέρ της καναδικής αποστολής
Παράθεση buffet εκ μέρους της Πρεσβείας του Καναδά
ΣΑΒΒΑΤΟ 18 Απριλίου 2015 Εκδηλώσεις στο Μούδρο
Συμμαχικό Κοιμητήριο Μούδρου
17:00 Πέρας Προσέλευσης Επισήμων
17:15 Επιμνημόσυνη Δέηση
17:30 Κατάθεση Στεφάνων
17:45 Εκτέλεση πένθιμου μουσικού σκοπού από τον Λημνιό
Λυράρη κ. Κοτσιναδέλλη Αθανάσιο
17:50 Χαιρετισμός εκπροσώπου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου.
17:55 Χαιρετισμός Δημάρχου Λήμνου.
18:00 Χαιρετισμός από τον Αρχηγό του Πολεμικού Ναυτικού της Αυστραλίας Vice-Admiral Tim Barrett AO CSC RAN
18:05 Ομιλία από τον κ. Γιώργο Βογιατζή, Ιστορικό Πολιτειολόγο με θέμα: «Η πρώτη μεγάλη πολεμική αντιπαράθεση του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στα Δαρδανέλια με την σύμπραξη και των τριών όπλων του στρατού ξηράς, του πολεμικού ναυτικού και της πολεμικής αεροπορίας»
18:20 Περιήγηση εντός του Κοιμητηρίου
Μούδρος
18:50 Παρέλαση στον κεντρικό δρόμο προς το Λιμάνι (από Τμήματα Ενόπλων Δυνάμεων, Μαθητών της Α’ και Β’ Βάθμιας Εκπαίδευσης, του Ερυθρού Σταυρού - Παράρτημα Λήμνου, των πολιτιστικών συλλόγων κ.λ.π.)
Πολιτιστικό Κέντρο Μούδρου
19:25 Έκθεση φωτογραφίας και ενθυμημάτων εποχής 1915 από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Μούδρου - Ομιλία και παρουσίαση του προγράμματος Erasmus από Καθηγητή και Μαθητή του 1ου ΕΠΑΛ Μούδρου με θέμα «Retrospective look at World War 1 from a regional point of view» (Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος από την οπτική γωνία της περιοχή μας) - Χαιρετισμός του Προέδρου του Πολιτιστικού Συλλόγου Μούδρου
ΚΥΡΙΑΚΗ 19 Απριλίου 2015 Εκδηλώσεις στο Πορτιανού
Χώρος αναμνηστικής πλάκας «των δέντρων της ειρήνης»
10:15 Πέρας Προσέλευσης Επισήμων
10:30 Κατάθεση Στεφάνου από την Περιφερειακή Ενότητα Λήμνου στο χώρο της αναμνηστικής πλάκας του Ταξίαρχου Stephen Saunders
Συμμαχικό Κοιμητήριο Πορτιανού
10:45 Επιμνημόσυνη Δέηση
11:00 Κατάθεση Στεφάνων
11:00 Εκκίνηση του αγώνα δρόμου «Τρέχουμε Για Την Ειρήνη» (από το Συμμαχικό Κοιμητήριο Μούδρου)
11:15 Περιήγηση εντός του Κοιμητηρίου
Λαογραφικό Μουσείο Πορτιανού (ανοικτό προς επίσκεψη)
Πολιτιστικό Κέντρο Πορτιανού
Έκθεση φωτογραφικού υλικού από το αρχείο του Αυστραλού Ιστορικού ειδικευμένου στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο Mr. Jim Claven
11:30 Ομιλία με θέμα: «Commemorating Gallipolis’s Hellenic Heart – Lemnos 2015» από τον Ιστορικό Mr. Jim Claven
11:45 Εκκίνηση του συμβολικού αγώνα δρόμου «Συμμετέχουμε» από την ομάδα του τμήματος ΑΜΕΑ της Α.Ε.Λ. (Διαδρομή Παλαιό Πεδινό – Πορτιανού)
Τερματισμός των αγώνων δρόμου και απονομή αναμνηστικών στους νικητές, συνοδούς, εθελοντές
Γήπεδο Κοντιά
14:00 Διεξαγωγή Ποδοσφαιρικού αγώνα μεταξύ ανδρών του Πολεμικού Ναυτικού της Αυστραλίας και Ελλήνων ανδρών των Ενόπλων Δυνάμεων με ονομασία «Το Πνεύμα των ANZAC»
19:00 Δεξίωση εκ μέρους της Πρεσβείας της Αυστραλίας
ΔΕΥΤΕΡΑ 20 Απριλίου 2015 Εκδηλώσεις στο Μούδρο
13:00 Παρουσία πολεμικού πλοίου του Ναυτικού της Αυστραλίας και της Ελλάδος στον κόλπο του Μούδρου
Λιμάνι Μούδρου
Μνημείο Αυστραλών Πεσόντων και Αυστραλών Νοσοκόμων
15:30 Επιμνημόσυνη Δέηση
15:45 Κατάθεση Στεφάνων Επισήμων και εναπόθεση λουλουδιών - στεφάνων από τους επιβάτες των κρουαζιερόπλοιων στην αναμνηστική πλάκα των Αυστραλών Πεσόντων και Αυστραλών Νοσοκόμων
16:00 Ομιλία από τον Mr. John MacLennan, Πρόεδρο Ερυθρού Σταυρού Ν.Ν.Ο., με θέμα: «Ο Ρόλος των Νοσοκόμων και η υποστήριξη τους από τους κατοίκους της Λήμνου»
Έκθεση τοπικών προϊόντων και παρουσίαση παραδοσιακών χορών από το χορευτικό τμήμα του Πολιτιστικού Συλλόγου Μούδρου
Πολιτιστικό Κέντρο Μούδρου
16:30 Έκθεση φωτογραφίας και ενθυμημάτων εποχής 1915 από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Μούδρου
Παρουσίαση προγράμματος από το Γυμνάσιο Λιβαδοχωρίου με θέμα «Οι ANZAC στη Λήμνο, Ένας Αιώνας - Μια Ιστορία»
Αναχώρηση Πολεμικών πλοίων
Κατά τις ημέρες των εκδηλώσεων
Α) Το Πολιτιστικό Κέντρο Μούδρου, το Πολιτιστικό Κέντρο Πορτιανού και το Λαογραφικό Μουσείο του Πορτιανού θα είναι ανοικτά για τους επισκέπτες
Β) Τα Μουσεία, οι Αρχαιολογικοί χώροι, θα είναι επίσης ανοικτά για τους επισκέπτες